Dankzij Bas Hoevenaars is ons XOOMlab-netwerk nog meer verbonden met het architectuuronderwijs. Bas werkt enkele dagen per week voor de Hogeschool van Amsterdam en is gastdocent aan de TU Delft. Begin 2023 ging hij terug naar Addis Abeba om te kijken hoe de stad veranderd is sinds hij hier acht jaar geleden werkte. Bij XOOMlab is hij dit jaar gestart met zijn eigen studio OMBA

Wie is Bas Hoevenaars?

Als klein jongetje wees mijn oma me op huizen en boerderijen die haar vader gebouwd had tussen Veghel, waar zij woonde, en Uden waar ik geboren ben. Misschien wel daardoor dat het voor mij vanzelfsprekend voelde om te gaan doorleren voor bouwkundige. Eerst aan de MTS, daarna de HTS en uiteindelijk aan de TU Delft.

Tijdens en direct na mijn HTS opleiding maakte ik reizen naar Afrika. Op zoek naar avontuur reisde ik met openbaar vervoer door Zuid-Afrika, Mozambique, Tanzania, Kenia en Oeganda. Later werkte ik in Ghana een half jaar bij de Stichting Bouwen voor ik mijn masteropleiding aan de TU begon waar het atelier Global Housing me naar Ethiopië bracht.

Na mijn afstuderen heb ik in Amsterdam bij ANA architecten aan diverse woningbouwprojecten gewerkt. Van particuliere woningen tot een woonwijk. Een zeer leerzame tijd waarin ik een aantal grote projecten van initiatief tot oplevering mee heb gemaakt. Inmiddels heb ik mijn eigen CPO-project van 3 appartementen op IJburg ontworpen en gebouwd waar ik nu samen met mijn vrouw en twee kleine kinderen woon.

Waar komt die fascinatie voor Afrikaanse steden vandaan?

Ondanks dat ik al jong verre reizen door Afrika maakte was het pas tijdens mijn studie in Delft dat ik voor het eerst een Afrikaanse stad ging onderzoeken. In Delft bestudeerden we veel snelgroeiende steden op het zuidelijk halfrond. Veldonderzoek heb ik in Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië, gedaan.

Wat mij fascineert aan die stad is de balans tussen een rustig dagelijks ritme en een ongekende ondernemende houding. Iedereen probeert zijn dagelijkse kost te verdienen op zijn of haar manier. Kleine straatverkopers, dienstpersoneel, zakenmensen, diplomaten en politici. De diversiteit aan achtergronden en culturen van de inwoners maakt Addis een metropool in mijn beleving. Typisch voor Addis is de relatieve rust die er in de stad heerst, ik denk dat dit iets is dat voortkomt uit de hoge eigenwaarde die de bewoners hebben en de bijzondere ligging van de stad in het hoogland. Dit laatste zorgt voor een prettig zonnig klimaat en er is altijd zicht op de heuvels rondom Addis.

Recent heb ik Addis Abeba weer bezocht, het was genieten om er na acht jaar weer terug te zijn. Vooral de enorme bouwwoede viel me op. Soms wordt er gebouwd met veel aandacht voor de plek en het bouwkundige detail, helaas laat de bouwkwaliteit ook vaak te wensen over waardoor er veel gebouwen al snel aan renovatie toe zijn.

Wat kunnen we verwachten van de nieuwe lichting architecten en bouwkundigen die mede door jou worden opgeleid?

Een zeer kritische kijk op de bouwpraktijk van de afgelopen decennia. Het thema circulariteit staat hoog op de agenda van de HvA en ook van de TU Delft. HvA architectuur studenten maken nu al in het tweede jaar van de opleiding kennis met circulaire materialen, bouwmethodes en ontwerpconcepten. Natuurinclusief bouwen zijn de studenten bewust mee bezig en dat is terug te zien in de afstudeerprojecten waarin aandacht is voor mensen, dieren en planten.

Digitaal denken en werken is iets wat de studenten heel goed kunnen. Soms zitten ze zo ver in hun scherm dat ik ze er moeilijk uit krijg. Een tekening printen en een schetsrol eroverheen leggen lijkt een grotere opgave dan een bouwkundige uitwerking in een 3D tekenprogramma. Steeds meer studenten zie ik digitaal tekenen met pennen op hun tablets, laptops en telefoons. Met de digitale tools die de studenten beheersen kunnen ze gemakkelijk veel beeldende inzichten produceren.

Wat is je specialiteit als architect?

In hart en nieren ben ik een woningbouwer. Vanaf het moment dat ik in Delft woningbouw kon kiezen en bestuderen schoten mijn punten omhoog zonder dat ik er moeite voor hoefde te doen. Voor mij was toen duidelijk dat ik mijn passie gevonden had. Bij ANA architecten leerde ik hoe je kunt ontwerpen woningen op de schaal van de wijk, het gebouw en de plattegrond. Met veel plezier heb ik dan ook zes jaar gewerkt aan woningbouwopgaves waar we op het bureau mee bezig waren.

Daar ontwikkelde ik een specialiteit in het organiseren van processen en het managen van stakeholders. Het ontwerp voor een gebouw maken is één, dat ontwerp daarna ook bouwen is een tweede. Mijn sterke inlevingsvermogen helpt me bij het begrijpen van de belangen van alle partijen die betrokken zijn bij het bouwen.

Waarom XOOMlab?

Na zes jaar in dienstverband te hebben gewerkt wilde ik meer vrijheid en verantwoordelijkheid in mijn werk. In Uden lag een kans om twee woonhuizen en een verbouwing te ontwerpen en bouwen. Het aanpakken van die kans was de start van mijn eigen bureau dat begon aan de keukentafel. Twee kleine kinderen thuis maakte thuiswerken lastig en mijn wens om samen te werken zorgde er voor dat ik op zoek ging naar een kantoorplek buiten huis. Na een kop koffie bij XOOMlab was mij duidelijk dat dit een interessante plek is voor mij als startende ondernemer.

XOOMlab is voor mij een plek waar ik zelfstandig kan werken maar waar ook ruimte is om vragen waar je mee zit te bespreken. De gezamenlijke kennis en ervaring zorgt er voor dat voor ieder vraagstuk een oplossingsrichting gevonden wordt die ik in mijn eentje niet had kunnen bedenken.

dit interview is deel van een reeks gesprekken met leden van de coöperatie XOOMlab. Volg ze allemaal via deze link.