Wanneer de ontwerpers van XOOMlab ’s avonds de werkdag afsluiten zit Aksel Coruh nog druk in een transatlantisch teams-overleg. Hij is senior associate bij Snow Kreilich Architects, een bureau dat al meer dan vijfentwintig jaar actief is in de omgeving van Minneapolis, in het noorden van de Verenigde Staten. Met Aksel dringt de globalisering door tot XOOMlab.

Aksel Coruh, een Skandinavische voornaam, een Turkse achternaam, je spreekt Engels met je werkgever, Nederlands aan de lunchtafel, wie is Aksel Coruh?

Ik ben geboren in Turkije maar groeide op in het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Deze oost-west-as heeft ervoor gezorgd dat ik als kind op veel reizen door Europa werd meegenomen, die een diepe indruk op me hebben achtergelaten. Ik herinner me steden die op zondagochtend intens stille en verdichte plekken hadden als ik met mijn ouders projecten als de Singel of de Barbican bezocht. Deze ervaringen met architectuur bleven me bij.

Rond de eeuwwisseling studeerde ik aan de TU Delft, een periode waarin de invloed van het structuralisme van Van Eyck en Hertzberger was afgenomen. Tijdens mijn studie raakte ik onder de indruk van Rem Koolhaas’ herwaardering van programma en de kracht van het verhaal, van de teksten van Sanford Kwinter en Patrick Healy, maar ook van architecten als Peter Zumthor, Studio Mumbai, of David Chipperfield, die het ambacht van het bouwen centraal stellen, gebruikmakend van een ingetogen tektoniek.

Nadat ik me had ingeschreven als architect, werkte ik bij Claus & Kaan in Rotterdam, wat mijn ogen opende voor de uitdagingen van de dagelijkse praktijk, waarbij een ontwerphouding in evenwicht werd gebracht met pragmatische nauwkeurigheid. In 2011 ben ik verhuisd naar Shanghai waar ik terecht kwam bij het bureau neri&hu. Ik leerde veel van de multidisciplinaire aanpak van de studio, die niet alleen architectuur omvatte maar ook interieur, meubels, verlichting en grafisch ontwerp. In 2015 verhuisde ik naar Minneapolis waar ik me bij Snow Kreilich Architects aansloot om vervolgens in 2021 terug te keren naar Nederland om nieuwe kansen aan deze kant van de Atlantische Oceaan te verkennen voor het bureau.

Wat voor projecten doet Snow Kreilich Architects?

We hebben zowel bushokjes als stadions ontworpen en overwegen elk soort project daartussenin. Een diepgewortelde waarde binnen ons bureau is de nieuwsgierigheid naar nieuwe schaalniveaus en projecttypes. Onze ervaringen uit het verleden en ons lopende onderzoek zijn een gereedschapskist waarmee we nieuwe opdrachten en contexten verkennen. In de afgelopen vijfentwintig jaar heeft de studio een breed scala aan werk opgeleverd voor zowel openbare als particuliere gebouwen, infrastructuur, kantoren, eengezins-/meergezinswoningen, als ook culturele en onderwijsprojecten.

Een andere waarde die ons werk inspireert is een drijfveer om ons proces voortdurend te ondersteunen met een heldere intentie. Er bestaat geen Snow Kreilich-stijl, alleen een Snow Kreilich-houding waarvan we er vast van overtuigd zijn dat deze voortkomt uit samenwerking, zowel binnen de studio als daarbuiten. Als partner in het bouwproces zij aan zij met opdrachtgevers, belanghebbenden, ontwerpadviseurs en aannemers. Ons streven naar heldere intentie erkent dat ons ontwerpproces zowel de pragmatische als de ontastbare ambities van onze klanten kan ondersteunen. Tegelijkertijd delen we een gemeenschappelijke overtuiging dat het vermogen van architectuur om dagelijks gebruik te verheffen door geïnspireerde momenten vaak het beste kan worden bereikt door de ‘ruis’ van het ontwerp van een gebouw te dempen.

Ik hou van een verwijzing die Julie Snow en Matt Kreilich maken naar het werk van Robert Irwin, opgenomen in Lawrence Weschler’s ‘Seeing Is Forgetting The Name Of The Thing One Sees’, waarin Irwin zich afvraagt:

“Hoe schilder ik een schilderij dat niet begint en eindigt bij een rand, maar eerder begint en betrokken raakt bij de ruimte of omgeving eromheen?”

Ons werk is geïnspireerd door een soortgelijke fascinatie. Kunnen we onze gebouwen, naast alle technische randvoorwaarden, een vrijgevigheid geven waardoor er ruimte overblijft voor omgevingen en gemeenschappen om ze eigen te maken?

Waar werk je nu aan?

Ik werk aan The West Hotel, een project in Minneapolis, waarbij een aantal historische gebouwen wordt herontwikkeld en aangevuld met nieuwbouw. We werden gevraagd een ontwerp te maken voor de restauratie van twee historische gebouwen in het voormalige pakhuizendistrict van de stad. Het was een belangrijk knooppunt in de voormalige trans-Amerikaanse spoorwegindustrie op een kruising met de Mississippi. Het nieuwe gebouw voegt zich naadloos tussen de historische panden en creëert een nieuw ensemble. Het respecteert hun schaal en doet tegelijkertijd respectvol de grenzen tussen oud en nieuw vervagen, waardoor de locatie een nieuwe betekenis krijgt.

De buitenkant is een eerbetoon aan lokale baksteentradities, met diep gemetselde zuilen, expressieve rollagen en verschillende metselmerkverbanden. Het interieur is ontworpen in samenwerking met neri&hu, die veel ervaring hebben met hotelontwerp. De lobby van The West transformeert een voormalige metaalgieterijloods tot wat de opdrachtgever zich voorstelt als een ‘nieuw epicentrum van de buurt’. Het is een complex project – één van de historische panden moest letterlijk worden opgevijzeld en tijdelijk van het terrein worden verwijderd terwijl een ondergrondse parkeergarage werd aangelegd, om later terug te worden geplaatst alsof het nooit was verplaatst. Deze aanpak om het historische nieuw leven in te blazen is lonend, zowel door het slim gebruik van ‘embodied carbon’, als door het ondersteunen van een opdrachtgever die zich inzet voor langdurig eigendom.
(https://www.thewesthotel.com/)

Waarin verschilt de architectuurpraktijk in Nederland van die in de VS of in China?

Ik heb de afgelopen twintig jaar op drie verschillende continenten gewerkt, met verschillende talen en grote variatie in economische conjunctuur. Mijn belangrijkste conclusie is dat de architectuurpraktijk en ontwerpattitudes diep verweven zijn met regionale culturen en regelgeving. Tegelijkertijd heeft het werken met de lokale regelgeving me meer bewust gemaakt van de aanwezigheid van gemeenschappelijke aspecten die, ongeacht de geografische locatie van een project, het ontwerp van een gebouw kunnen verrijken.

Bouwprojecten worden sterk beïnvloed door regionale bouwtradities en nationale richtlijnen voor ruimtelijke ordening. Aan de ene kant zijn er vergelijkbare voorschriften die verschillen in hoe ze ontwerpaspecten voorschrijven: bouwvoorschriften zijn een goed voorbeeld. Aan de andere kant leggen landen de nadruk op verschillende aspecten van het ontwerp van gebouwen: de VS heeft een sterk raamwerk voor het waarborgen van de toegankelijkheid van gebouwen voor mensen met beperkingen door middel van ADA-wetgeving, terwijl in Nederland een daglichtberekening voor binnenruimten van cruciaal belang is voor vergunningen. Elk land zou kunnen leren van de waarden van de ander.

Afgezien van variatie in regelgeving, vind ik dat er ontwerpelementen zijn die het DNA van elk goed gebouw beïnvloeden. Zoals hoe tektoniek structuur en ruimte bij elkaar houdt, hoe onderzoek naar de locatie of waarden van een opdrachtgever het verhaal van een project kan inkaderen, of hoe een selectie van materialen de contextuele of functionele doeleinden van een gebouw kan ondersteunen. Door ons te concentreren op deze gemeenschappelijke elementen in ons ontwerpproces kunnen we in het buitenland te opereren, ondanks lokale regelgeving.

Wat betekent XOOMlab voor jou en voor Snow Kreilich Architects?

XOOMlab biedt een platform om niet alleen ons werk te delen met een nieuwe regio, maar ook om met het werk van andere ontwerpers in Nederland kennis te maken. De samenwerkingsruimte van XOOMlab stelt me in staat om opnieuw in contact te komen met Nederlandse ontwerp- en bouwpraktijken, waarin veel veranderd is sinds ik meer dan tien jaar geleden vertrok. Het belangrijkste is dat we kunnen onderzoeken op welke manieren de kennis en ontwerpbenadering van Snow Kreilich een bijdrage kan leveren aan de Nederlandse gebouwde omgeving.

dit interview is deel van een reeks gesprekken met leden van de coöperatie XOOMlab. Volg ze allemaal via deze link.